The Farewell: Afscheid nemen bestaat niet in China
door Alexander De Man
Met based on a true lie dompelt Lulu Wang (° 1983) je onder in het dilemma waar Billi mee te kampen krijgt wanneer ze verplicht wordt de ziekte van haar grootmoeder te verzwijgen. De ChineesAmerikaanse cineaste schippert lichtvoetig tussen traan en lach, tussen het Westen en het Oosten, de doodeerlijke waarheid en een goedbedoelde leugen. ‘The Farewell’ is een ongecompliceerde, autobiografische doorbraakfilm.
In haar tweede langspeelfilm, volgend op haar debuut ‘Posthumous’, behandelt Lulu Wang culturele conflicten omtrent de dood, disfunctionele familiedynamieken en de omgang met emoties. Wanneer grootmoeder Nai Nai (Shuzhen Zhao) met kanker wordt gediagnosticeerd, berust de familie op de aloude Chinese traditie dit voor haar te verzwijgen. Als afscheid flanst de familie voor de schijn nog snel een trouwfeest in elkaar.
Een collectieve leugen waar adolescente Billi (Awkwafina), geboren in China maar getogen in de States, mee worstelt. Vertelt ze Nai Nai de naakte waarheid over haar ongeneeslijke toestand met de hoop op een sentimenteel afscheid of speelt ze mee in de theatrale familiekroniek met oog op de emotionele gemoedstoestand van grootmoeder? Dit is het dilemma waar ‘The Farewell’ gestileerd op zinspeelt. In China gelooft men namelijk dat het niet de kanker is waar een zieke aan sterft, maar wel de angst.
Universele thema’s worden hier belicht met dubbele brilglazen. Zowel vanuit individualistisch westers perspectief als vanuit de oosterse opvatting over het collectivistisch geheel belicht de jonge regisseur de omgang met de dood. Het levert een fris spel tussen culturen op. Nai Nai en haar gezin zijn een onderdeel van het geheel, net zoals de identieke wolkenkrabbers naadloos opgaan in de homogene skyline van Changchun.
Het beeld dat Lulu Wang schetst van het gemoderniseerde China liegt er dan ook niet om. Toch ontspringt ze elegant de politieke dans van de moralisering. Met minimalistische cinematografische keuzes, een absurd-komische klassieke soundtrack (van Alex Weston) en situatiehumor schuilend achter elke hoek, is de aandoenlijke gniffel nooit veraf om de opwellende traan te vervangen.
Komedie wordt moeiteloos verweven met melodrama door Wang, die haar Scandinavische inspiratiebron Ruben Östlund benadert. ‘The Farewell’ vertelt bovenal een persoonlijk verhaal. Want dit relaas is grotendeels geïnspireerd op levensgebeurtenissen en familiale spanningen van Lulu Wang zelf. De Chinese cultuur ontgroeid, zoekt Billi onder het motto “Ignorance is bliss” op hoe een leugen goed kan zijn, maar ook kan botsen op miscommunicatie en cultureel onbegrip.
Lulu Wang vertaalt hiermee geslaagd haar gewezen radio podcast ‘What You Don’t Know’ naar het grote scherm. Het succes daarvan is ten dele te danken aan actrice/rapper Awkwafina, bekend van ‘Crazy Rich Asians’, die de frêle vertwijfeling van Billi oprecht en authentiek uitdrukt. De excentrieke New Yorker won dan ook meer dan terecht een Golden Globe Award voor een vertolking die je meevoert met een nog altijd voortlevende leugen. Lulu Wangs eigen zieke Nai Nai is namelijk nog steeds in leven zonder op de hoogte te zijn van haar ziekte. Geniet dus van de tragikomische arthouse revelatie van 2019 in de Verenigde Staten, maar mondje dicht.