Rauw maar levendig portret van zusterschap

De snel opgroeiende tienermeisjes van de Britse coming-of-age-prent Rocks laveren in een lichtvoetige en tegelijk hachelijke dans doorheen een moderne wereld van lolly’s, selfies, studiekeuzes, armoede en een steeds verbredende sociale kloof. Regisseur Sarah Gavron (Brick Lane, Suffragette) schetst het intieme portret van Rocks, een vijftienjarig meisje dat door het plotse verdwijnen van haar moeder niet enkel zichzelf en haar veel jongere broertje moet zien te onderhouden maar ook dient te beletten dat de sociale diensten hen uit elkaar halen.

Terwijl de rauwe Londense suburbs in Rocks ongefilterd in beeld komen, is het onmogelijk om niet de vraag te stellen hoeveel onzichtbare obstakels de hedendaagse jeugd moet overkomen om zoiets vanzelfsprekends te doen als naar school te gaan. Maar dit betekent niet dat de hechte vriendinnen bij de pakken blijven zitten. Het is net in de melting pot van culturele achtergronden, onmogelijk op te lossen sociale problemen en pogingen om te overleven dat het zusterschap een joie-de-vivre vindt. “We’re rolling, rolling, rolling on the river”, zingen ze dan ook in koor tijdens één van de eerste scènes. 

Rocks verbeeldt, in de traditie van het Britse sociale drama, met precisie en scherpte alle aspecten van de unieke leefwereld van een groep Oost-Londense tienermeisjes. Door de humor, lichtheid en veerkracht van deze pubers centraal te stellen worden de genreverwachtingen echter overtroffen. Niet toevallig laat regisseur Sarah Gavron de directe beleving van de meisjes vaak terugkomen in de vorm van hun zelfgemaakte gsm-beelden. In het typische verticale smartphone beeldformaat zien we hen gek doen, luidkeels plezier maken en samen rondhangen in de warme, zeldzame septemberzon. 

Op de huid van tieners

Net zoals Fien Troch bewees in Home geraken we via de beelden van de jongeren in een wereld die anders gesloten blijft voor buitenstaanders. We zitten dicht op de huid van de tieners en hoewel ze voor de wet nog kinderen zijn, banen ze zich een weg doorheen een leven dat volwassenen systematisch durven onderschatten. De manke wereld die de jonge personages van Rocks voorgeschoteld krijgen, is een absurde jungle waarin de wet van de sterkste zelfs voor de jongsten lijkt te gelden.

Hoewel de belevingswereld veel ruimte inneemt in de vertelling, is de film niet van het meanderende type. De focus blijft steevast op het verhaal van Shola (gespeeld door de charismatische Bukky Bukray). Wanneer Shola’s moeder na de eerste dag van het nieuwe schooljaar verdwijnt en slechts enkele vage excuses op een papiertje en enkele ponden voor eten achterlaat, valt Shola’s gekende leven en opvangsysteem op korte tijdspanne volledig in elkaar. Ze tracht zo goed mogelijk te zorgen voor een jongere broer die enkel geïnteresseerd is in dino’s, tot honderd tellen en zijn moeder terug te zien. 

Rots in de branding

De filmtitel slaat op Shola’s bijnaam, Rock. Die lijkt ze niet voor niets te hebben. Shola is de rots in de branding voor haar vrienden, haar broer en haar moeder. Koste wat het kost, wil zij beschermen wie ze lief heeft. Ze verdedigt haar moeder tegen kritiek en beschermt haar broer tegen verdriet en chaos. Omdat ze begrijpt dat de sociale dienst hen zal scheiden wanneer ze ontdekken dat hun moeder verdwenen is, neemt ze hem op sleeptouw door de stad. Alles doet ze om hun normaal leven aan te houden. Een even vermoeiende als gedoemde strijd maar uit liefde geeft ze niet op. Ze blijft naar school gaan om geen achterdocht te veroorzaken. Ook al moet ze er dansen, moeilijke wiskundeoefeningen oplossen en leren over kubisme en Picasso. De absurditeit van haar dubbelleven wordt extra pijnlijk wanneer ze zich vergelijkt met haar nochtans niet totaal zorgeloze vriendinnen. 

Dat Rocks documentair aanvoelt is geen toeval. Gavron koos ervoor om niet enkel samen met haar uitzonderlijke actrices het verhaal en de stijl te ontwikkelen, ze schakelde ook constant terug naar de bredere gemeenschap in Oost-Londen. In een interview met The Independent stelt Gavron dat Rocks het product is van ‘team Rocks’ en ze het vreemd vindt dat een film altijd wordt gezien als het geesteskind van één persoon. Het scenario werd geschreven door de Nigeriaans-Britse Theresa Ikoko en Claire Wilson terwijl DoP Hélène Louvart voor een visuele magie zorgt die herinnert aan Céline Sciamma’s Girlhood. Wanneer de meisjes onder een stralende zon al lachend dansen op het dak van een appartementsblok, weerklinken de zalvende tonen van Abusey Junction, een single van de Britse afrobeatband Kokoroko, om het panculturalisme van het hedendaagse Londen extra in de verf te zetten. 

Een sterke nieuwe stem

Tijdens het ondertussen bijna onvoorstelbaar lang geleden Toronto International Film festival van september 2019 opende Rocks het Platform-programma, een selectie met sterke stemmen van eigenzinnige, afwijkende regisseurs. Rocks koestert het feit dat het een film uit de marge is. Alles start met shots waarin de tienermeisjes kijken naar The Shard en het financiële centrum van Londen, out-of-focus en ver in de achtergrond. Het ons vertrouwde Londen is voor hen een onbereikbare fantasie, want hen wacht de realiteit van het tiener-zijn in tijden van Instagram en diepgewortelde sociale ongelijkheid. Rocks laveert tussen de appartementsblokken en de drukke marktjes met één besef: het is zij tegen de wereld.

Maar hoe stevig een rots ook kan zijn, zeewater erodeert en brandingen kunnen zo sterk zijn dat ze alles meesleuren in hun stroming. Shola moet inzien dat ze haar kijk op de buitenwereld als bedreigend en gevaarlijk  zal moeten nuanceren om zowel zichzelf als iedereen rondom haar te kunnen helpen. Zij moet durven loslaten, doen wat niet redelijk van haar kan verwacht worden. In die worsteling ligt haar herkenbaarheid en menselijkheid. Zonder haar klasvriendinnen, haar zusters, zou Shola enkel een steen blijven. Het is bij de mensen rondom haar dat ze in een absurde wereld haar verlossing vindt. Een even noodzakelijke als krachtige boodschap in tijden als deze. 

 overzicht  filmpagina