Het geknipte leven van een gespleten vrouw
door Ans Van Gasse
De Japanse regisseur Kôjí Fukada staat niet bekend om spanning en sensatie. In 2016 bewees hij met Harmonium dat hij meer de man van het trage borrelen is. Bij voorkeur toegepast op de banden die ons leven het meeste tekenen: die van de familie. Dat is in A Girl Missing niet anders.
Een gewaarschuwd kijker is er twee waard. Laat de titel je niet misleiden: A Girl Missing is geen Lost-achtige politiethriller. De Girl in kwestie wordt naar filmische normen zelfs weinig gemist. Of is dat maar een idee? Kôjí Fukada opent zijn film alleszins met een gespleten vrouw. Risa laat haar haren knippen en kleuren, en met de conditioner wordt meteen ook een masker van mysterie over haar lokken gemasseerd. De kapper stelt vragen, zij beantwoordt die niet.
Al snel ontdubbelt Fukada deze vrouw door twee tijdlijnen te volgen. In de ene heet ze Risa en rijgt ze als stijlvolle vrouw de ene bizarre ontmoeting aan de andere. In de andere narratieve lijn heet ze Ichiko, is ze thuisverpleegster en verzorgt ze een artieste op rust terwijl ze diens kleindochters bijles geeft. De vermiste Girl betreft de jongste van deze dochters. Saki verdwijnt plots op mysterieuze wijze om even geheimzinnig weer op te duiken. Haar trauma lijkt over in een flits.
Maar wanneer Ichiko tijdens een uitje met oudere dochter Motoko even niet op haar woorden let, ontketent ze onbewust haar eigen ondergang. Ook al doordat de kidnapper een neefje van Ichiko blijkt. De familie die haar lang een warm nest bood reageert radicaal. Onder impuls van de media spreidt de argwaan omtrent Ichiko zich als een olievlek over de natie. Ze leek haar leven ‘op orde’ te hebben – met een verloving, een stiefzoontje, een goede baan en een leuke familie om voor te werken – maar plots valt alles in duigen. Uit de chaos wordt Risa wordt geboren en die spreekt soms af met het neefje dat voor onheil zorgde.
Het bestaan van de twee tijdlijnen is belangrijk om A Girl Missing te begrijpen maar doet er verder niet toe. Tegen alle regels van het thrillergenre in vermijdt Fukada het effect van de ontrafeling. Zo laat hij de kidnapping van Saki voorbijgaan als een fait divers. Het hoe, waar, waarom wordt nauwelijks onderzocht. De ‘girl missing’ lijkt meer te verwijzen naar de identiteit die Ichiko moet laten afschilferen om verder te (kunnen) leven. Ichiko is vermist, Risa rijst op uit haar assen. Wanneer ze vol schaamte, terwijl heel Japan haar lijkt aan te staren, in een televisiemicrofoon bekent “ja, mijn neefje heeft een van de meisjes voor wie ik zorg gekidnapt” brengt Fukada’s zachtpastellen cinematografie Ichiko zo in beeld dat je zou zweren dat je haar ziet vervellen.
Risa en Ichiko lopen door elkaar. Fukada lijkt enkel te knippen en te plakken op gevoel, en misschien op symmetrie, maar de twee versies van één vrouw zijn er niet om een spannende misdaad op te lossen. Wel om ons op het verkeerde been te zetten. Dat doet Fukada met verve. Zo is de haartooi van Risa voldoende geslaagd om effectief af en toe verwarring op te roepen. Actrice Mariko Tsutsui lijkt getransformeerd in twee helften van één geheel, waarvan je niet altijd gelooft dat ze door dezelfde vrouw worden geïncarneerd. In het verhaal van Ichiko krijg je medelijden met de vrouw die alles door een lapsus verliest maar bij het gekonkelfoes van alter ego Risa, die alles en iedereen manipuleert om opnieuw in het leven van Motoko te geraken, begin je te twijfelen aan deze harde werker.
In Parasite volgde Bong Joon-Ho een arme familie die zich met listen en hard werk in het huis van een rijke familie werkte om de klasse-ongelijkheid in Korea aan te kaarten. Hij deed dat met enorm veel humor, spanning en gore. A Girl Missing brengt hier een extra vraag bij aan. Daar waar in Parasite de personages niet zwart-wit maar grijs zijn krijgen ze in A Girl Missing elk een caleidoscoop. Door het verstrengelen en verknippen van de actie, met als enige richtlijn de ogen van Ichiko/Risa, creëert Fukada een complexe vertelstructuur waarin de schuldvraag niet meer wordt gesteld maar enkel dient als een middel om de vertakking van mensenlevens in kaart te brengen.
De centrale ‘intrige’ wordt dan de vraag wat er gebeurt wanneer je leven zo verbonden is met dat van je werkgever, dat je onmogelijk uit diens wereld kunt stappen zonder jezelf grondig heruit te (moeten) vinden. A Girl Missing lijkt de sociale kritiek van Parasite over te nemen en daarbovenop een sausje van familie-intrige te gieten. Ichiko is bij Fukada tegelijkertijd het slachtoffer van haar niet-gekozen bloedverwanten als van haar niet-gekozen maar organisch gegroeide verbintenis met haar werkgever, de familie van Toko. Kan een mens dan nog fouten maken?
De filmmaker verknipt zijn (anti-)heldin tot het onduidelijk is welke scherven overblijven. Fukada doet dat op zijn gebruikelijke, gezapige manier. De magnifieke beeldvoering sluit zich aan bij zijn houding, bij het zowel in vraag stellen als geruststellen van de protagoniste. A Girl Missing wil haar in tegenstelling tot de nieuwszenders niet vervolgen maar observeren. Met een telescoop bestuderen we Ichiko’s handelingen en emoties. Rationeel vaststellend. Wanneer ze met knikkende knieën de naam van haar neefje in een pluche microfoon uitspreekt beseffen we de onvermijdelijkheid van haar lot. Gevangen in een bestaan dat verknipt is door de verschillende posities die ze verplicht is in te nemen. Langzaam loopt ze daarin verloren. A Girl Missing.